|
George_Chaldakov
148 Posts |
 Posted - 08/28/2014 : 16:30:16
|
ÏÎÐÒÐÅÒ ÍÀ ÅÄÍÀ ÄÈÀÃÍÎÇÀ
Ä-ð Ãåîðãè ×àëäúêîâ
Íà Ëþäìèë Ñòàíåâ
Íåìñêèÿò ìîíàõ, ôèëîñîô, áîòàíèê, ó÷èòåë ïî ôèçèêà, àñòðîíîì è ìåòåîðîëîãÃðåãîð Ìåíäåë (1822-1884) e îñíîâàòåë íà ãåíåòèêàòà. Ïðåç 1856-1863 ã. â ãðàäèíàòà íà ìàíàñòèðà â Áúðíî (â òîãàâàøíà Àâñòðî-Óíãàðèÿ) Ìåíäåë ïîñàæäà 29 000 ñòðúê÷åòà ãðàõ (Pisumsativum), íà êîèòîèçñëåäâà îíàñëåäÿâàíåòî íà áåëåçè.Ïðåç 1866 ã. ïóáëèêóâà ðåçóëòàòèòå ñè â ñòàòèÿ, îçàãëàâåíà Versuche #252;ber Pflanzenhybriden (Åêñïåðèìåíòè âúðõó ðàñòèòåëíàòà õèáðèäèçàöèÿ).  íåÿ Ìåíäåë çà ïúðâè ïúò îïèñâà äîìèíàíòíè è ðåöåñèâíè îíàñëåäÿâàíèÿ, ïðåäïîëàãàéêè, ÷å òîâà ñå äúëæè íà äåéñòâèåòî íà „invisible factors”, ñåãà íàðè÷àíè ãåíè. Íåîôîáèÿòà íà äðóãèòå ó÷åíè îáà÷å èãíîðèðà ðåçóëòàòèòå è êîíöåïöèÿòà íà Ìåíäåë – ñòàòèÿòà ìó å áèëà öèòèðàíà ñàìî òðè ïúòè ïðåç ñëåäâàùèòå 35-36 ãîäèíè.Âúïðåêè ÷å èìåííî òîé ñúçäàâà çàêîíèòå íà íàñëåäñòâåíîñòòà (Mendelian inheritance).
Ïðåç 1911 ã. àìåðèêàíñêèÿò åâîëþöèîíåí áèîëîã Òîìàñ Ìîðãàí (1866-1945), áàçèðàéêè ñå íà îïèòèòå íà Ìåíäåë, ïóáëèêóâà â ñïèñàíèåòî Scienceðåçóëòàòè, ïîëó÷åíè â íåãîâàòà Fly Room, ïúëíà ñ øèøåíöà, ðàçìíîæàâàùè ñå Drosophila melanogaster (âèíåíè ìóøèöè ñ ÷åðåí êîðåì) - â Columbia University â Íþ Éîðê. Íà òÿõ òîé å èçñëåäâàë îíàñëåäÿâàíåòî íà öâåòà íà î÷èòå – êàê ìóòàöèè íà ãåíà çà åñòåñòâåíèÿ ÷åðâåí öâÿò âîäÿò äî ðàæäàíåòî íà ìóøèöè ñ áåëè èëè ñ ðîçîâè î÷è(âèæòå ôèãóðàòà, ïîñòàâåíà ñëåä òåêñòà). Òîé óñòàíîâÿâà, ÷å õðîìîçîìèòå ñà íîñèòåëè íà íàñëåäñòâåíîñòòà - îòêðèòèå, êîåòî ïðåç 1933 ã.ìó íîñè Íîáåëîâà íàãðàäà çà ìåäèöèíà. Òàêà îò ãðàõà íà Ìåíäåë ïðåç âèíåíèòå ìóøèöè íà Ìîðãàí ñå ðàæäà íàóêà - ãåíåòèêà.
Îòðèâàíåòî íà ñòðóêòóðàòà íà ÄÍÊ, íàïðàâåíî â íà÷àëîòî íà 50-òå ãîäèíè íà ìèíàëèÿ âåê îò Ðîçàëèíä Ôðàíêëèí, Óîòñúí, Êðèê è Óèëêèíñúí, ïîñòàâÿ íà÷àëîòî íà ìîëåêóëíàòà ãåíåòèêà.Ìîëåêóëèòå íà ÄÍÊ ñà äúëãè äâîéíè ñïèðàëè, ðàçïîëîæåíè â ÿäðàòà íà êëåòêèòå.Âñÿêà õðîìîçîìà å èçãðàäåíà îò åäíà ìîëåêóëà ÄÍÊ, êúäåòî ñà ëîêàëèçèðàíè ñòîòèöè ãåíè, êîäèðàùè íàñëåäñòâåíàòà èíôîðìàöèÿ. Çàùî òîãàâà âñåêè ñå îáèæäà, êîãàòî ìó êàæàò, ÷å å ãëóïàâ, à íèêîé íå ñå îáèæäà, êîãàòî ìó êàæàò, ÷å î÷èòå ìó ñà êàôÿâè èëè çåëåíè?
Íåçàâèñèìî îò òîâà, Ëþäìèë Ñòàíåâ å ðîäåí íà 11 aâãócò 1959 ã. âúâ Âàðíà è æèâåå âúâ Âàðíà-Ñîôèÿ-Ïëîâäèâ. Moæe äà ãî cpeùíeòe èíà “Àïîëîíèÿ” â Ñîçîïîë, íà ïëaæà âÁóðãàñ è â Les Deux Magots – ïàðèæêoòo êàôåíå íà Êàìþ, Ñàðòúð,Ïèêàñî è Õåìèíãóåé. Âñÿêà âòîðà è ÷åòâúðòà îáåäíà cúáoòa îòïèâà ñ ïðèÿòåëè â“Atmosphere Beach”–ïî÷òè â ìîðåòî íà þæíèÿ ïëàæ âúâ Âàðíà. Ïðåä ïîãëåäèòå íà ãëàðóñè ðàçêàçâà ñâîèáèâàëèöè. È ãëàðóñèòå íà ãëàðóñêè êàçâàò „Èñêàìå îùå áèâàëèöè,èñêàìå îùå!“ – òîâà îçíà÷àâà, ÷å ãëàðóñèòå ìó ðúêîïëÿñêàò.
Ëþäìèë èìà ñèí íà èìå Ìèøî è “Íÿìàòàêàâà êíèãà“, “Íåïðèÿòíèÿò òàòàðèí“, “Íåíàêúðíèìî“, „Ïîìàëêî”, “Ïðèÿòåëè ìîè“. Ïîíÿêîãà å ïèñàë ñòèõîâå, íî êàçâà, ÷å íå ñìåå äà ïðàâè ïîâå÷å òîâà, êîåòî Õðèñòî Ôîòåâ å íàïðàâèë ñúâúðøåíî. Àâòîð å íà ñöåíàðèÿ „Êëèíèêà íà òðåòèÿ åòàæ” è øîó ñïåêòàêúëa “Êàêúâ ïðåêðàñåí ñâÿò”. Çà êíèãàòà“Ìàëêà íîùíà ïðèêàçêà“ ïîëó÷àâà íàãðàäà „Õðèñòî Ã. Äàíîâ” ïðåç 2004 ã. “Ëþäìèë å ìàéñòîð íà êúñèÿ ðàçêàç, êàêúâòî íÿìà âáúëãàðñêàòà ëèòåðàòóðà“ – êàçà Ìëàäåí Âëàøêè íàïðåìèåðàòà íà “Ïðèÿòåëè ìîè“. À Ãàáðèë Ãàðñèÿ Ìàðêåñ äîïúëíè: "Æèâîòúò íå å òîâà, êîåòî ñè ïðåæèâÿë, à òîâà, êîåòî ïîìíèø è òîâà êàê ðàçêàçâàø çà íåãî". Òîâà ïðåëÿ ÷àøèòå íà ïîõâàëè è Ëþäìèë Ñòàíåâ ñòàíà ïðîðîê íà Âàðíà – íàëè ñòàðèòå ðèìëÿíè ñà êàçâàëè vateçà ïîåò è ïèñàòåë, êîåòî îçíà÷àâà ïðîðîê. Ñåãà êàíäèäàòñòâà çà ïðîðîê íà Áóðãàñ.
Kîãàòî ñå ïðèòåñíÿâàøå çàùî ñå çàíèìàâà ïîâå÷åñ ïèñàíåíà ðàçêàçè, à íå ñ ìåäèöèíà, ÷åñòî ñè ãîâîðåõìå ñ ìàéêàòà íà Ëþäìèë. Âåäíúæ òÿ ìè êàçà, ÷å ïèñàòåë íå å ïðîôåñèÿ, à äèàãíîçà. Âðåìåòî ìèíàâàøå, Ëþäìèë âñå ïîâå÷å ïèøåøå ðàçêàçè è âñå ïîâå÷å ñå îòäàëå÷àâàøå îò äîêòîðñêàòà ðàáîòà. Äîêàòî åäèí ìåñåö ÿ íàïóñíà. Ïðåç ïîñëåäíèòå 20 ãîäèíèïóáëèêóâà îñåì êíèãè è íàïèñà íÿêîëêî ñöåíàðèÿ çà êèíî è òåàòúð. ×èòàòåëñêèÿò èíòåðåñ ïðåèçäàäå êíèãèòå ìó â ãîëåìèòèðàæè. Òàêà, çàâúðøèë ìåäèöèíà ñ ìíîãî äîáúð, ä-ð Ñòàíåâ ñòàíà îòëè÷åí ïèñàòåë. À êàòî ó÷åíèê å èãðàë õîêåé íà âîäà â îòáîðà íà „×åðíî ìîðå“...Ëþäìèëå, Ëþäìèëå, çíàåø ëè êîãà ìàéêà òè ñå ïîóñïîêîè îòíîñíîäèàãíîçàòà, êîÿòî òè áå ïîñòàâèëà? Êîãàòî â ïðåäãîâîðà íà „Íåíàêúðíèìî“ íàïèñà „Íå ñúì ïèñàòåë“. È äî äíåñ, çàðàäè ìúäðîñòòà íà ìàéêà òè, òîâà ìè çâó÷è êàòî „Íå ñúì äèàãíîçà“. Òîãàâà òÿ ìè êàçà, ÷å âå÷å ñè èçëåêóâàí. Ïîòâúðäè ãî è ñàìèÿò òè, îñîáåíî ñ „Àäàæèî“, „Ðåêâèåì çà áàé Éîðäàí è êèòîâåòå“, “Íà ñòàðèòå ïîåòè (òúæíà ðóìúíñêà ìåëîäèÿ)“, “Ïðèÿòåëè ìîè“ È, ðàçáðà ñå,“Ôoòoóâåëè÷åíèå” íà åäèí “äeòñêè ïðîôèë” – åäèí îò òâîèòå masterpieces.
Íå å òàêà îáà÷å ñ åäíà äðóãà äèàãíîçà, ïîñòàâåíà çà íàñ, áúëãàðèòå, îò ÷åøêèÿ ïðîôåñîð Êîíñòàíòèí Èðå÷åê. Ïðåç äåêåìâðè 1881 ã. òîé íàïèñàë: „Çà ìåí íàé-ëîøîòî â Áúëãàðèÿ å ÷óäåñíîòî íàñëàæäåíèå, êîåòî òóê èìàò õîðàòà äà ñå ïðåñëåäâàò åäèí äðóã è äà ðàçâàëÿò åäèí äðóãèìî ðàáîòàòà“. Íå âÿðâàì, ÷å àêî êàæåì „Íåñìå áúëãàðè“, ùå îñúçíàåì äèàãíîçàòà ñè è ùå ñå èçëåêóâàìå. Òðÿáâà äà ñúòâîðèì ñâîèòå àäàæèî, ðåêâèåìè, ïîåòè, ó÷eíè… È äeòñêè ïðîôèëè. À êîãàòî íå ìîæåì, äà íå ïðå÷èì íà äðóãèòå äàòâîðÿò.„Êîãàòî ñåäèòå âúâ âëàêà, ïîìèñëåòå çà òîâà“ – ïèøå ËþäìèëÑòàíåâ â ðàçêàç çà äèôåðåíöèàëíàòà äèàãíîçà íà áóêâèòå Å è Ø.
Äa, èìà òàêàâà êíèãà! Äà, Ñòàíåâ ñòàíà îòëè÷åí ïèñàòåë – âúâ ôàìèëíîòî ìó èìå å êîäèðàíî ñòàâà-íåòî. Êàêòî â èìåíàòà íà êðú÷ìèòå â Ëîíäîí – åäía oò òÿx e “Half way to the sky” (Ïîëîâèí ïúò äî íåáåòî). Ëþäìèëå, Ëþäìèëå, òè ñåãà ñè íà ïîëîâèíàòà ïúò íà òâîèòå (íå)áèâàëèöè çà æèâîòà. Êoãa ùå ïóáëèêóâàø „Ñòóäåíòñêè ïðàçíèê íà Ëàíãåðõàíñîâèòå îñòðîâè“?(Ëàíãåðõàíñîâèòe îñòðîâè ca ãðóïa îò êëåòêè â ïàíêðåàñà, îòêpèòè îò Paul Langerhans ïðåç 1869 ã. – òå ñåêðåòèðàò èíñóëèí è äðóãè õîðìîíè, ðåãóëèðàùè êîíöåíòðàöèÿòà íà ãëþêîçà â êðúâòà.)
Ôèãóðà.Âèíåíèòå ìóøèöè íà Òîìàñ Ìîðãàí îíàñëåäÿâàò
òúìåí èëè áÿë öâÿò íà î÷èòå.
|
 |
|
Åäíà âåñåëà òåìà
